. Halk arasında sarı nokta hastalığı olarak bilinen makula dejenerasyonunun tek bir hastalık tipi olmadığını, farklı yaş gruplarında farklı nedenlere bağlı olarak görülebildiğini kaydeden Göz Vakfı Bayrampaşa Göz Hastanesi'nden Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Hakan Özpolat, “Bebeklerde ve çocuklarda da genetik geçişli 'makula distrofileri' yani 'sarı noktada gelişme bozuklukları' görülebiliyor. Bu nedenle bütün çocukların iherhangi bir sorun görülmese bile altı ay ile bir yaş arası ilk rutin göz muayenelerinin yapılması gerekiyor. Genç erkeklerde strese bağlı, hamilelik sırasında diyabet veya hipertansiyon nedeniyle orta ve ileri yaş grubunda pek çok hastalığa bağlı olarak sarı nokta hastalığı ortaya çıkabiliyor. Ancak insanlar, çoğunlukla sadece yaşlılıkta karşımıza çıkan sarı nokta hastalığını biliyor” diye konuştu.“SARI NOKTA HASTALIĞI KÖR YAPMAZ”Sarı nokta hastalığının kör yapmayacağını söyleyen Op. Dr. Özpolat, “Gözde merkezinin bir hasar oluşsa bile hayati görüşü devam eder. Bu durumda hastalar baktıkları cismin ayrıntılarını göremez ve özellikle ciddi bir yakın görme sorunu yaşar. Sarı nokta hastalıklarında 3 çeşit tedavi yöntemi vardır. İlk seçenek 2004'ten beri en çok göz içine uyguladığımız ilaç enjeksiyonlarıdır. Ikinci seçenek ise 'soğuk lazer' olarak bilinen 'fotodinamik' tedavidir. Bu tedavi ise sarı nokta hastalıklarının belli bir grubunda çok etkili olmaktadır. İğne ve lazer tedavisinin etkili olmadığı bazı sarı nokta hastalıkları vardır ki bu durumlarda üçüncü seçenek olan ameliyatla sorunu düzeltmemiz gerekebilir. Doğumsal sarı nokta hastalıkları hariç tüm sarı nokta hastalıklarında erken teşhis ve zamanında uygun tedavi yapılırsa oldukça etkili sonuçlar alınabilir ” ifadelerini kullandı.“SARI NOKTA HASTALIĞI OLAN KİŞİLERE AKILLI MERCEK TAKILMAMALI”Sarı nokta hastalıklarında, katarakt operasyon zamanlamasının ve mercek tercihinin önemli olduğuna değinen Op. Dr. Hakan Özpolat, “Katarakt operasyonunun ne çok erken ne de çok geç yapılması, optimal zamanlamasına retina uzmanı tarafindan karar verilmesi daha doğrudur. Sadece mercek operasyonu ile sarı nokta sorununu çözmek mümkün değildir. Ancak son yıllarda giderek geliştirilen 'Makula lensleri' ile yakın görmeyi nispeten güçlendirme şansımız artmaya başlamıştır. Ancak unutmamak gerekir ki bu merceklerle uzak görüşü değişmemekte, sadece yakın okuma gücünün artırılması çalışılmaktadır. Şu anda elimizde bulunan teknolojik ürünler yüzde 10 ila yüzde 30 arasında orta seviyede görüşü olan hastalara fayda sağlamaktadır. Halk arasında 'akıllı mercek' olarak bilinen 'multifokal merceklerin' ise kesinlikle sarı nokta hastalığı olan kişilere takılması tavsiye edilmez. Çünkü bu mercekler yapıları gereği sadece sağlam bir sarı noktada iyi sonuç verirler" dedi. Sarı Noktada Zar Makula Dejenerasyonu Tedavisi Sarı Nokta Hastalığı Nedir? Makula denilen sarı nokta merkezi ve görme keskinliğinden sorumlu olup retinanın merkezinde 5 mm lik alanada yerleşmiştir. Araba kullanmak, renkli görmek, okumak ve iğneden iplik geçirmek gibi ince ve ayrıntılı görevleri vardır. İşte genelde yaşlanma ile birlikte bu bölgede yıpranma ve dejenerasyon meydana gelir. Yani bu hastalık yaşlanma sonucu retina tabakasında meydana gelen değişikliklerdir. 60 yaş üstü her beş kişide bir görülürken 85 yaşından sonra her iki kişide bir görülür. Bu hastalık yaşlılarda meydana geldiğinden tam adı YAŞA BAĞLI MAKULA DEJENERASYONU’dur. Sarı Nokta Hastalığının Kaç Tipi Vardır? Sarı nokta hastalığının iki ana tipi vardır 1.Kuru Tip Genellikle yaşlanma ile birlikte görülen bu tip hastaların %90’nında görülür. En tipik bulgusu DRUSEN’dir. Kuru tip çok yavaş ilerlediğinden ve bazen tek göz sağlam kaldığından uzun yıllar görmeyi etkilemez. 2.Yaş Tip Bu tip %10 oranında görülüp hızlıve dramatik bir şekilde görme kaybına neden bölgesinde meydana gelen anormal damarlanmalar sonucu SIZINTI VE KANAMA meydana gelir. Hızlı tedavi edilmezse ciddi ve kalıcı görme kayıpları meydana gelir. Sarı Nokta Hastalığının Belirtileri Nelerdir? Kuru tip genelde yavaş ilerlediğinden ve diğer göz sağlam kalabildiğinden pek belirti vermez. Belirtiler genelde yaş tip de meydana gelir. Belli başlı belirtiler şunlardır Bakılan noktanın ortasında koyu karanlık bölgeler oluşur. Metamorfopsi cisim ve çizgilerde yamulma. Yakın okumada problem. Renkler daha soluk görülür. Yüzleri tanımada güçlük. Loş ve karanlık ortamlara uyumda zorluk. Merkezi görmede ve görme keskinliğinde azalma. Sarı nokta hastalığı merkezi görmeyi etkiler ama kenar görme sağlam kaldığından tamamen körkükle sonuçlanmaz. Yani şeker hastalığı yada göz tansiyonu gibi hastayı tamamen kör etmez. Mesela bu hastalar karşıdaki saati görürler ama saatin kaç olduğunu söyleyemezler. Evde tek başına kendi işlerini yaparlar ama okumak ve araba kullanmak gibi işlemleri yapamaz. Sarı Nokta Hastalığının Teşhisi Nasıl Yapılır? Teşhisde önce hastanın şikayetleri dinlenir ve sonra görme keskinliği bakılıp fundus muayenesi yapılır. Tüm bunlardan sonra MULTİMODAL GÖRÜNTÜLENME yapılır. Görünütülemede 6 ana yöntem vardır 1.OCT göz tomografisi 2.FFAilaçlı yüzeyel göz anjiosu 3.ICG İlaçlı derin göz anjiosu 4.OCTA ilaçsız göz anjiosu 5.Renkli Fundus Fotoğrafı 6. FAFfundu oto flöresans Bu altı özel yöntem multimodal yani aynı anda yapılarak kesin teşhis yapılır. Bu yöntemler ayrıca hastalığın tedavisinin takibindede çok faydalıdır. Sarı Nokta Hastalığının Tedavisi Nelerdir? A. Kuru Tip Kuru tipin tedavisinde risk faktörlerini ortadan kaldırıp gözü besleyici vitamin hapıları kullanmalıdır. Çok çesitli vitamin hapları vardır ama tecrübeme göre en son çıkan RESVEGA adlı vitamin hapı hem kuru tipde hemde yaş tipde çok etkilidir. B.Yaş Tip Bu tip çok ağır seyrettiğinden çok hızlı ve gecikmeden tedavi edilmelidir. Yaş tipin tedavisinde iki ana yöntem vardır. 1. Göz İçi İğne Enjeksiyonu Genellikle aylık uygulanan bu iğne tedavisinde 3 ana ilaç vardır. ALTUZAN, LUCENTİS VE EYLEA. Tecrube ve kannatimce bu üç ilaçdan en etkilisi EYLEA’dır. 2.FOTODİNAMİK LASER TEDAVİSİ Soğuk laser de denilen bu uygulama iğne tedavisi ile başarı elde edemediğimiz durumlarda kullanılan bir yöntem olup eskisi kadar popüler değildir ve genellikle 3 ayda bir uygulanır. Kimler Risk Altındadır ve Bu HASTALIK Önlenebilir mi? Bu hastalığın en önemli risk faktörü yaşlılık olup bunu önlemenın yolu yoktur. Ama risk faktörlerini ortadan kaldırıp koruyucu hekimlikle hastalığın seyri yavaşlatılabilir. Önlenemeyen iki ana neden YAŞLILIK VE GENETİK olup bunlara müdahale etmemiz mümkün değildir. Ama risk faktörleri dediğimiz SİGARA, ALKOL, YÜKSEK KOLESTEROL,HİPERTANSİYON VE GÜNEŞ IŞIĞINA MARUZ KALMA gibi nedenlerden uzak durursak hastalıktan korunabiliriz. Ayrıca OMEGA ve ANTİOKSİDAN’dan zengin besin ve diyetle seyir yavaşlatılır. Özellikle balık çok faydalıdır. SON SÖZ VE TAVSİYEM? Sarı nokta hastalığı bundan 20 yıl öncesine kadar tedavisi olmayan ve ağır görme kayıpları ile sonuçlanan bir hastalıktı. Ama son 20 yılda ortaya çıkan VİTAMİN, İĞNE VE LASER tedavileri ile artık bu hastlıkla mucadele etmemiz kolay olur hale geldi. Şu unutulmamalı ki hiçbir tedavi hastalığı tamamen ortadan kaldırmaz. Önemli olan ilerlemeyi durdurup seyri yavaşlatmak ve görmeyi arttırmaktır. Bu hastalıkta en önemli şey erken teşhis ve tedavi olup düzenli ve ömür boyu takip gerekir. YALÇIN Sarı nokta hastalığı sarı benek hastalığı olarak da bilinmektedir. Genellikle gelişmiş ülkelerde yaygın olan bu hastalık özellikle 65 yaş üstünü etkilemektedir. Görme kaybına da neden olan önemli bir göz hastalığıdır. Bundan dolayı tedavi edilmesi ve tedavisi ihmal edilmemesi gereken bir göz hastalığıdır. Sarı Nokta Hastalığı Nedir? Sarı nokta hastalığı gözün makula bölümünde yer alan retina tabakasında bulunan bir hastalıktır. Bu hastalıkta görme yanlardan değil sadece önden yani santralden bozulmaktadır. Sarı nokta hastalığının en önemli belirtisi kişi duvar saatini iyi bir şekilde gördüğü gibi saatin kaçı gösterdiğini bilememesidir. Bu da önemli bir hastalık belirtisi olarak ön plana çıkar. Sarı nokta hastalığına sahip kişiler televizyon izleyememektedir. Çünkü algılama reseptörleri önemli ölçüde tahribata uğramıştır. Sarı nokta hastalığı hızlı ilerleyen bir göz hastalığıdır. Bundan dolayı hastalığın tespiti yapıldıktan sonra hastalar biran önce tedaviye başlanması gerekmektedir. Gözde Sarı Nokta Hastalığının Tedavisi Nasıl Yapılır? 1 İlaç Tedavisi Sarı nokta hastalığında dünyada en yaygın olarak kullanılan bazı ilaçlar vardır. Eylea ve Lucentis adlı ilaçlar bu hastalığın tedavisinde uygulanmaktadır. İki ilacında dozu ve etkisi aynı olmakla birlikte düzenli olarak kullanılması hastalığın iyileşmesini sağlar. Aynı zamanda bu ilaç tedavisi hastalığın ilerlemesini de engellemektedir. Bundan dolayı gözde sarı nokta hastalığını geçirmek için ilaç tedavisi uygulanması son derecede önemlidir. 2 Göz Enfeksiyonunun Temizliği Sarı nokta tedavisinde uygulanan bir diğer tedavi metodu ise göz içi enjeksiyonlardır. Göz içine yapılan bir iğne ile birlikte gözde yer alan tüm kötü etmenler yok edilmesi amaçlanmaktadır. Aynı zamanda göze mikrop girmemesi amacı ile yapılan bu işlemler de son derecede titizlik ile yapılmaktadır. Bu tedavi yönteminde öncelikle göz içi bir damla dökülür. Bu damla ile birlikte göz uyuşturulur. Göz uyuştuktan sonra mikrop öldürücü olan solüsyon uygulanır. Solüsyon ile birlikte göz içi yıkanmaktadır. 30G bir insülin iğnesi ile birlikte gözde ki tüm enjeksiyonlar ve mikropların temizlenmesi de amaçlanır. Günümüzde, ileri evre kuru tip yaşa bağlı makula dejenerasyonu kuru tip sarı nokta hastalığı, Stargardt Hastalığı ve retinitis pigmentosa tavuk karası, optik atrofi gibi sinir hücrelerinin kalıcı kaybı ile seyreden hastalıklar için halen geçerli bir tedavi bulunmamaktadır. Bu tip hastalıklar için kök hücre tedavisi, gen tedavisi, retina protezi biyonik göz başta olmak üzere birçok tedavi denenmiş ve denenmeye devam etmektedir. 1-5 Kök hücre tedavisinde, embriyodan ceninden, umbilikal korddan göbek bağından, amniyon sıvısından ya da hastanın kendi vücudundan elde edilen progenitör kök hücreler kullanılmaktadır. Elde edilen kök hücre; göz içine intravitreal ya da suprakoroidal alana enjekte edilebilmekte ya da ameliyat ile retina altına yerleştirilebilmektedir. Ancak yapılan çalışmalar kök hücre nakli ile çoğu hastada görme artışı sağlanamadığı ve hatta bazı hastalarda gözde ciddi iltihabi reaksiyon, retina dekolmanı, gözde küçülme ve görmenin tamamen kaybı gibi ciddi yan etkiler gelişebildiğini Işığı daha canlı görme vb. subjektif görme artışı tarifleyen hastalarda ise etkinin birkaç ay sonra kaybolduğu bildirilmiştir. 112015’te başlatılan ilk FDA Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi onaylı kök hücre klinik araştırma çalışmasında, retinitis pigmentosa tavuk karası hastalığı tanısıyla göz içi kök hücre enjeksiyonu uygulanan 28 hastanın 21’inde uygulamaya bağlı yan etki geliştiği bildirilmiştir. 12 2020’de erken sonuçları yayınlanan başka bir FDA onaylı Faz I/II klinik araştırma çalışmada ise 24 aylık takipte 33 olgunun 5’inde görme artışı sağlanabilmiştir. 13 Bu noktada kök hücrenin elde ediliş yolu, kök hücrenin tipi ve kullanılan miktarı yanı sıra hastanın retina ve görme sinirinin durumu, görme kaybına yol açan hastalığın tipi sonuç açısından önem arz etmektedir. Kök hücre tedavisine aday olan hastalar önce tedaviden fayda görüp göremeyecekleri konusunda dikkatle değerlendirilmeli ve uygun hastalar için Sağlık Bakanlığı bünyesindeki Kök Hücre Danışma Kurulu’na başvurularak onay alınmış olmalıdır. Ehil olmayan ellerde, ideal olmayan yöntemlerle uygulanan kök hücre tedavilerinin yarardan çok zarar ile sonuçlanabileceği, hastanın kalan görmesini de tamamen kaybedilebileceği akılda tutulmalıdır. Sonuç olarak retina hastalıklarının tedavisinde kök hücre uygulamaları halen hastalara faydalı olacak görme artışlarını sağlamaktan uzak, araştırılan, gelişmeye devam eden tedavilerdir. Referanslar1. Bandello F, Sacconi R, Querques L, Corbelli E, Cicinelli MV, Querques G. Recent advances in the management of dry age-related macular degeneration A review. F1000Res. 2017 Mar 9;6245. doi PMID 28529701; PMCID Sahni JN, Angi M, Irigoyen C, Semeraro F, Romano MR, Parmeggiani F. Therapeutic challenges to retinitis pigmentosa from neuroprotection to gene therapy. Curr Genomics. 2011 Jun;124276-84. doi PMID 22131873; PMCID Bloch E, Luo Y, da Cruz L. Advances in retinal prosthesis systems. Ther Adv Ophthalmol. 2019 Jan 17;112515841418817501. doi PMID 30729233; PMCID Humayun MS, de Juan E Jr, del Cerro M, Dagnelie G, Radner W, Sadda SR, del Cerro C. Human neural retinal transplantation. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2000 Sep;41103100-6. PMID Weiss, Levy, S. & Benes, 2016. Stem Cell Ophthalmology Treatment Study SCOTS bone marrow-derived stem cells in the treatment of Leber's hereditary optic neuropathy. Neural Regeneration Research, 1110 Algvere, P. V., Berglin, L., Gouras, P., Sheng, Y. & Kopp, E. D. Transplantation of RPE in age-related macular degeneration observations in disciform lesions and dry RPE atrophy. Graefe’s Arch. Clin. Exp. Ophthalmol. = Albrecht von. Graefes Arch. fur klinische und experimentelle Ophthalmologie 235, 149–158 1997.7. Algvere, P. V., Gouras, P. & Dafgård Kopp, E. Long-term outcome of RPE allografts in non-immunosuppressed patients with AMD. Eur. J. Ophthalmol. 9, 217–230 1999. 8. Kaplan, H. J., Tezel, T. H., Berger, A. S., Wolf, M. L. & Del Priore, L. V. Human photoreceptor transplantation in retinitis pigmentosa. A safety study. Arch. Ophthalmol. 115, 1168–1172 1997.9. Satarian, L., Nourinia, R., Safi, S., Kanavi, Jarughi, N., Daftarian, N., Arab, L., Aghdami, N., Ahmadieh, H. & Baharvand, H. 2017. Intravitreal Injection of Bone Marrow Mesenchymal Stem Cells in Patients with Advanced Retinitis Pigmentosa; a Safety Study. Journal of Ophthalmic & Vision Research, 12 Mehat, M. S. et al. Transplantation of human embryonic stem cell-derived retinal pigment epithelial cells in macular degeneration. Ophthalmology 125, 1765–1775 2018.11. Humayun, M. S. et al. Human neural retinal transplantation. Investig. Ophthalmol. Vis. Sci. 41, 3100–3106 2000.12. jCyte. Safety of a single, intravitreal injection of human retinal progenitor cells jCell in retinitis pigmentosa. NCT02320812. Accessed July 21, 2020 2020.13. ReNeuron Limited. Safety and tolerability of hPRC in retinitis pigmentosa hRPCRP. Accessed July 21, 2020 2020

sarı nokta hastalığı tedavisi son gelişmeler 2021